Układ hormonalny

Układ hormonalny składa się z gruczołów wydzielania wewnętrznego, zwanych też gruczołami dokrewnymi, które oddają swą wydzielinę wprost do krwi. Należą do nich: tarczyca, przytarczyczki, nadnercza, trzustka, jądra i jajniki oraz „królowa” gruczołów dokrewnych — mały (wielkości grochu) gruczołek, zwany przysadką mózgową, przylegający do dolnej powierzchni mózgu i pozostający w ścisłym kontakcie z ośrodkami podwzgórza. Gruczoły dokrewne produkują hormony, czyli swoiste, silnie działające substancje chemiczne, których rola w organizmie jest olbrzymia. Hormony regulują wzrost, kształty ciała, rodzaj owłosienia, popęd seksualny, przemianę materii i funkcje narządów wewnętrznych. Mają też duży wpływ na psychikę. Przysadka mózgowa rządzi układem dokrewnym, produkując hormony tzw. tropowe, czyli zwrotne, które pobudzają do czynności poszczególne gruczoły. Na przykład przysadkowy hormon tarczyco-zwrotny pobudza czynność tarczycy, hormon kortykotropowy pobudza korę nadnerczy itp. Obydwa te niezależne od naszej woli układy tak ściśle współpracują ze sobą, że trudno oddzielić ich wpływy, mówimy też zwykle o działaniu wspólnym, neurohormonalnym. Oba te układy podlegają ośrodkom podwzgórza — te zaś z kolei uzależnione są od kory mózgowej, przy czym wpływ jest tu wzajemny — może iść w obu kierunkach: od kory do podwzgórza i na odwrót. Wprawdzie powiązania te nie pozwalają nam świadomie kierować czynnością naszych narządów wewnętrznych, ale na tej właśnie drodze, poprzez podwzgórze, przysadkę i układ nerwowy wegetatywny, nasze przeżycia psychiczne (radość lub smutek) mogą wpływać dodatnio lub ujemnie na stan i zdrowie całego organizmu.